Ριζάρι. Βαμμένα κόκκινα αυγά.


Ριζάρι

Ξέρω πολλοί θ' αναρωτηθείτε: "Μα δεν είναι πολύ νωρίς για ν' ασχοληθεί κανείς με το βάψιμο των αυγών;  Έχουμε σχεδόν μια βδομάδα μπροστά μας".
Αυτό είναι αλήθεια. Μα θέλω φέτος να σας προλάβω να τα βάψετε μ' αυτήν την υπέροχη βαφή.
Περισσότερο να σας κάνω ν' αγαπήσετε  και σεις αυτό το φυτό που το βρήκα εδώ σ' ένα συγκεκριμένο μέρος της Σαμοθράκης.
 Έψαξα και έμαθα την ιστορία του και αισθάνομαι πια, πολύ μεγάλη αμαρτία να μην το χρησιμοποιώ, έτσι "για το καλό" κάθε Πάσχα, μέχρι να μάθω να βάφω μ' αυτό και τα νήματά μου...

Το ριζάρι θεωρείται από τις αρχαιότερες και σπουδαιότερες φυτικές κόκκινες βαφές με οικονομική σημασία, μια και ήταν η φθηνότερη του είδους της. Κυριάρχησε από τους προϊστορικούς χρόνους.
Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για τη βαφή  κόκκινων δερμάτων και υφασμάτων αλλά και για το χρωματισμό τοίχων, αγγείων, αγαλμάτων και άλλων υλικών.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν φημισμένα τα "κόκκινα" της Αδριανουπόλεως, της Λιβαδιάς και των Αμπελακίων της Θεσσαλίας.
Η περίπτωση των Αμπελακίων είναι ιδιαίτερα σημαντική μια και έγιναν παγκοσμίως γνωστά τα υφάσματα που βάφονταν με αυτό το φυτό. 
Το 1778-1780 ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός στον κόσμο με 6.000 μέλη. Αντικείμενο ίδρυσής του ήταν η παραγωγή, επεξεργασία, βαφή και εμπορία των κόκκινων νημάτων βαμμένων με ριζάρι. Η πρώτη ύλη, το ριζάρι, αφθονούσε στην περιοχή. Ήταν αυτοφυές.
Τόνοι από βαμβάκι έρχονταν από τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία στα Αμπελάκια για επεξεργασία.
Εμπνευστής αυτού του συνεταιρισμού ήταν ο Γεώργιος Μαύρος. Οξυδερκής έμπορος. Δημιούργησε 
24 εργαστήρια βαφής που έβαφαν με την ίδια τεχνολογία το βαμβάκι και έστησε ένα εκτεταμένο δίκτυο από 17 γραφεία σε 8 μεγάλες πόλεις της Ευρώπης.
Ο συνεταιρισμός αυτός ευδοκίμησε για 31 χρόνια και έγινε παγκοσμίως γνωστός. Όμως ο συνεταιρισμός - πρότυπο για όλη την Ευρώπη ξαφνικά διαλύθηκε. Οι λόγοι ήταν κυρίως δύο. Ο πρώτος είναι η εισβολή του Ναπολέοντα στην Κεντρική Ευρώπη και η κατάληψη της Βιέννης, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα της Αυστρίας και να κατασχεθούν τα χρήματα του συνεταιρισμού. Πού ήσουν Βαρουφάκη;
Ο δεύτερος ήταν ότι την ίδια περίοδο ξεκινά και η Βιομηχανική Επανάσταση. Στο Μάντσεστερ της Αγγλίας εφευρέθηκε η πρώτη μηχανή γνεσίματος μαλλιού που είχε μεγάλες δυνατότητες ημερήσιας παραγωγής.

Το τούρκικο κόκκινο, ή κόκκινο της Ανδριανουπόλεως χρώμα ήταν πασίγνωστο μα κανείς δε μπορούσε να το αναπαραγάγει.
Όχι πως δεν υπήρχαν κι άλλες κόκκινες βαφές αλλά το ριζάρι ήταν πάμφθηνο σαν υλικό. Για όσους ήταν στον συνεταιρισμό ήταν ένα καλά φυλαγμένο μυστικό. Μεταφερόταν από οικογένεια σε οικογένεια κι επειδή τα χρηματικά οφέλη ήταν πολλά γι' αυτό και δεν είχε διαδοθεί.
Ακόμα και σήμερα δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε με ποιον τρόπο βάφανε το βαμβάκι. Χημικοί έχουν ασχοληθεί μ' αυτό το θέμα κι όμως δεν έχουν καταλήξει με σιγουριά στον τρόπο βαφής.

Δεν θέλω να σας κουράσω με άλλα ιστορικά στοιχεία απλά έναν πόνο θέλω να βγάλω για τα πόσα οφέλη θα μπορούσαμε να είχαμε ως κράτος κι ως άνθρωποι, αν όλοι οι γνώστες μπορούσαν να μεταφέρουν τις γνώσεις τους και να κατευθύνουν ανθρώπους, να ιδρύσουν συνεταιρισμούς και με καθαρούς, πεντακάθαρους σκοπούς να τους οδηγήσουν σ' ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο.
Καθημερινά όσοι έχουμε βιώσει το συνεταιρισμό, διαπιστώνουμε πως και αγαθοί να είναι οι σκοποί της ίδρυσής τους, στο τέλος δεν πείθουν γι' αυτή τους την ανιδιοτέλεια.

Ο σκοπός του σημερινού άρθρου δεν είναι η μεμψιμοιρία, είναι να σας μάθω το πως βάφονται τ' αυγά μ' αυτό το φυτό.
Κατ' αρχάς θα το βρείτε στα μαγαζιά που πουλάνε μπαχαρικά ή μπορείτε μέσω διαδικτύου να βρείτε κι άλλες πηγές εύρεσής του. Ας είναι όμως γνωστό το μαγαζί που θα το αγοράσετε, γιατί κυκλοφορεί και βαφή "μαϊμού" που μόνο φυτική δεν είναι.
Εγώ που είχα από μόνη μου αποξηράνει ρίζες του φυτού θα σας πω πως τα έβαψα τ' αυγά μου κι εσείς μάλλον, θα πρέπει ν' ακολουθήσετε τις οδηγίες που θ' αναγράφονται στο σακουλάκι που θ' αγοράσετε.
Το χρώμα να ξέρετε πως είναι ή το πορφυρό κόκκινο αυτό που συναντάμε στο Βυζάντιο ή το πορτοκαλοκόκκινο ανάλογα με την ποσότητα και ποιότητα της βαφής.
Ξεκινάμε.
  • Έχουμε βγάλει από το προηγούμενο βράδυ τ' αυγά που θέλουμε να βάψουμε κι αυτό για να έχουν αποκτήσει θερμοκρασία δωματίου. 
  • Το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι αν δεν έχουν πλυθεί τ' αυγά να τα πλύνουμε και μετά μ' ένα βαμβάκι βουτηγμένο στο ξύδι να τ' αλείψουμε ώστε να κλείσουν οι πόροι τους.

Την επόμενη μέρα.
  • Παίρνουμε τις ρίζες. Μια χούφτα από ρίζες ριζαριού φτάνει για να βάψουμε 20 αυγά. Η ρίζα να είναι σπασμένη σε μικρά κομμάτια.
  •  Την βάφουμε μόνη της στο 3' για 30' λεπτά. Η ηλεκτρική μου κουζίνα είναι από τον καιρό της Μπουμπουλίνας. Οι διαβαθμίσεις της είναι από το 1' έως το 3'. Κανονίστε εσείς σε ποια θερμοκρασία θα πρέπει να βάλετε τη δική σας μ' αυτόν τον γνώμονα.
  • Αποσύρετε την κατσαρόλα από τη φωτιά. Βάζετε πανιά απ' αυτά που χρησιμοποιείτε για να στεγνώνετε το νεροχύτη, στον πάτο και στα τοιχώματα της. Ο λόγος είναι για να μη σπάσουν τ' αυγά όταν θα βράζουν. Τα πανιά θα βαφτούν, σας το λέω για κάθε ενδεχόμενο.
  • Ρίχνω ένα φλιτζάνι του καφέ ξίδι. Ανακατεύω.
  • Βάζω τ' αυγά. Το νερό να τα καλύπτει καλά και να είναι δύο πόντους πιο πάνω από αυτά.
  • Αν πρέπει να βράσουμε κι άλλα αυγά κι έχει εξατμιστεί το νερό και δεν καλύπτονται καλά, ξαναβράζουμε νερό με το ήδη υπάρχον ριζάρι για 30΄λεπτά. Ρίχνουμε ξίδι και συνεχίζουμε την διαδικασία.
  • Τα βράζουμε στο 2 για 20΄ λεπτά. Εσείς βράστε τα όσο χρόνο θέλετε. Εδώ θα βρείτε χρόνους βρασίματος αυγών.
  • Τα στραγγίζουμε σε χάρτινο διπλό χαρτί κουζίνας.
  •  Όταν κρυώσουν φοράμε στο χέρι μας μια κάλτσα παλιά που την έχουμε βουτήξει σε λάδι και τα γυαλίζουμε.
  • Αν θέλουμε να γράψουμε μηνύματα χρησιμοποιούμε μαρκαδόρο που γράφει σε cd.
  • Γίνονται ωραία σχέδια αν πάνω στ' αυγά βάλουμε φύλλα και τα δέσουμε σφιχτά μέσα σ' ένα καλσόν. Προσοχή τα φύλλα και το καλσόν να είναι βρεγμένα.
Ο λόγος που σας γνωρίζω αυτόν τον τρόπο βαψίματος των αυγών είναι γιατί πολλοί από σας δεν τον έχετε ξανακάνει. Το χρώμα των αυγών είναι ιδιαίτερο και ο βασικότερος λόγος είναι πως ακόμα και να σπάσουν τ' αυγά σας δεν θα χρειάζεται ν' ανησυχήσετε. Τα τρώτε κανονικά γιατί είναι με φυτική βαφή βαμμένα.

Καλή επιτυχία!!!


Ιστορικές πηγές αυτού του άρθρου εδώ. Μπορείτε να βρείτε κι άλλα στοιχεία που ίσως σας ενδιαφέρουν.











Σχόλια